Definicja terapii pedagogicznej

Terapia pedagogiczna jest całokształtem oddziaływań pedagogicznych stosowanych wobec dzieci ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się. Oddziaływania te mają charakterze zajęć korekcyjno–kompensacyjnych. Są one ukierunkowane na usprawnianie zaburzonej funkcji czyli korekcja oraz na wspomaganie funkcji dobrze rozwijających się, tak aby mogły być wsparciem dla funkcji zaburzonych lub mogły je zastąpić–kompensacja.

„Wczesne, bo już na etapie przedszkola, podjęcie czynności zmierzających do wykrycia zaburzeń rozwojowych i rozpoczęcie szeroko rozumianej pracy korekcyjno-kompensacyjnej zarówno przez specjalnie przygotowanych do tego terapeutów, jak i przez rodziców dzieci, u których stwierdzono jakiekolwiek trudności, stanowi jeden z istotnych czynników decydujących o przygotowaniu dzieci do podjęcia nauki oraz ich dalszej karierze szkolnej i zawodowej”.

W terapii pedagogicznej ważne jest:

1. Możliwa pełna indywidualizacja pracy–należy dostosować przebieg zajęć do rodzaju, zakresu i stopnia nasilenia zaburzeń występujących u dziecka. Gdy zaburzenia obejmują tylko jeden analizator np. słuchowy, ćwiczenia nastawiane są na wykorzystywanie odpowiednich skojarzeń wzrokowych. Podobnie przy ćwiczeniach analizy i syntezy wzrokowej pomocna jest dobra percepcja słuchowa. Gdy zaburzenia obejmują dwa lub trzy analizatory, konieczne jest stosowanie różnorodnych ćwiczeń usprawniających poszczególne procesy i ich koordynację.
2. Stosowanie zadań dostosowanych do możliwości dziecka i zapewnienie warunków do poprawnego wykonania zadania. Zasada ta polega na oddziaływaniu na sferę emocji i motywacji dziecka w celu przezwyciężenia ewentualnego lęku przed wykonaniem zadań stawianych przez dorosłych. Zadanie te muszą zapewnić dziecku poczucie sukcesu. Aby tak się stało potrzebne jest nie tylko wybór określonych zadań, ale też warunki do ich realizacji.
3. Powolne systematyczne przechodzenie od zadań łatwiejszych do trudniejszych, od prostszych do bardziej złożonych. Istotą tej zasady jest przechodzenie z zadań łatwiejszych do trudniejszych pod warunkiem, że każde nowe zadanie dziecko wykonuje gdy dostatecznie opanowało wykonywanie zadań nieco łatwiejszych i utrwaliło umiejętności niezbędne dla podjęcia trudniejszego zadania.
4. Zapewnianie warunków do utrwalenia prawidłowych umiejętności i likwidowania niekorzystnych nawyków w czytaniu i pisaniu. Zasad ta polega na utrwalaniu danej czynności przy jednoczesnym rozłożeniu jej w czasie, co oznacza rezygnację z wielokrotnego powtarzania ćwiczenia w ciągu jednego dnia. Powtarzanie zadania mogą być rozłożone na kilka dni, czasem i tygodni. Muszą odbywać się regularnie. Sprawdzanie opanowania danej czynności powinno odbywać się na nowym materiale. Nie należy dopuścić do tego aby miał on taki sam przebieg, gdyż obniża on atrakcyjność zajęć. Ważne jest też to, aby do zadania utrwalającego wracać w późniejszym terminie, aby nie zapomnieć omówionego materiału.
5. Dostosowanie czasu trwania ćwiczeń do wydolności dziecka. Należy pamiętać, żeby ćwiczenia nie trwały zbyt długo, ponieważ u dziecka może pojawić się zmęczenie daną czynnością. Najszybciej pojawia się ono w związku z pisaniem i czytaniem, gdyż czynności te są dla dzieci najtrudniejsze. Zbytnie wydłużenie czasu poświęconego na czytanie o pisanie może mieć niekorzystne następstwa.
6. Mobilizowanie dziecka do wykonywania zadań poprzez stosowanie różnorodnych form ćwiczeń. Czynnikami mobilizujących dziecko do pracy są: opracowywanie indywidualnych zadań dla danego dziecka i pomoc przy ich wykonywaniu, stosowanie atrakcyjnych form zajęć (zgadywanki, rebusy, układanki, loteryjki, domina). Ważne jest też nadanie ćwiczeniom zabawnego charakteru, oraz urozmaicanie ich różnymi obrazkami, albumami, układankami, które można pokazać rodzicom lub kolegom.

Przykładowe ćwiczenia:

• ćwiczenia motoryki małej (ręka)

Malowanie farbami dużych kształtów umieszczonych na tablicy, malowanie jednocześnie obiema rękoma, linii prostych, splątanych nici. Malowanie linii spiralnych np. skorupkę ślimaka, malowanie linii poziomych falujących bez odrywania rączki. Kolorowania książeczek obrazkowych, pisakami, kreślenie linii poziomych, falistych, kolistych po śladzie i samodzielnie łączenie punktów ze sobą, rysowanie przez kalkę techniczną drobnych wzorów. Wycinanie po linii prostej, falistej i łamanej, wycinanie figur, a także postaci ludzkich, zwierząt i roślin. Wycinanie obrazków, wykonywanie prac konstrukcyjnych według wzoru np. łódka. Układanie klocków, puzzli i odwzorowywanie szlaczków.

• motoryka duża

Ćwiczenia ułatwiające rozwój tej sfery to różne zabawy grupowe np. rzuty piłką, ping–pong, zabawy skoczne tj. gra na skakance, klasy. Ćwiczenia na równoważni, udział w różnego rodzaju zawodach z partnerem o podobnych możliwościach ruchowych z rozwijaniem właściwej motywacji do działania, wykonywanie skoków „pajacyk”, zabawa „głowa, ramiona, kolana, palce”, przeskakiwanie przez lekko kołyszącą się linę, gra „ z wody-do wody”.

• zaburzenia funkcji wzrokowej:

Składanie obrazków z części pociętych np. widokówki, bądź układanie puzzli. Wyodrębnianie różnic i podobieństw między obrazkami, uzupełnianie obrazka brakującymi elementami. Opis obrazka z pamięci po krótkiej ekspozycji. Układanki geometryczne z wzorem i bez wzorów, odtwarzanie figur geometrycznych z pamięci, wyszukiwanie takich samych liter, sylab, segregowanie rozsypanki literowej, różnicowanie liter podobnych ( b-p-d-g; m-n-w; u-y; o-a).

• zaburzenia funkcji słuchowej:

Ćwiczenia te mają na celu usprawnianie percepcji słuchowej, a także analizy i syntezy fonemowej. Zabawa np. Kiedy bębenek hałasuje dzieci naśladują wiatr, który mocno wieje i powtarzają cały czas głośno szszszsz..., na dźwięk dzwonka naśladują deszcz podskakując mówią kap, kap, kap, kap... Naśladowanie zwierząt np. kaczek, kur. Słuchowe rozpoznawanie sylab, na podaną wcześniej sylabę przez nauczyciela dzieci muszą zareagować np. podskokiem, bądź klaśnięciem w dłonie. Różnicowanie głosek brzmiących podobnie b-p; sz-s; g-k; (czytanie przez terapeutę głosek, a dziecko jak echo powtarza za nami.) Nazywanie par obrazków przez terapeutę a potem przez dziecko np. (kosa–koza, półka-bułka). Łączenie sylab w wyrazy np. co powiedziałam sa–ła–ta, zabawa na mówienie wyrazów na podaną głoskę, wyodrębnianie głoski na początku i na końcu wyrazu, powiedzenia jaka głoska znajduje się na drugim miejscu.

• koncentracja uwagi

Dzieci w wieku przedszkolnym, lecz nie tylko, nie potrafią wysiedzieć w ławkach 45 minut. Bardzo często ich uwaga skupiona jest na czymś innym. Zdarza się tak, że dziecko, które nie ma problemów z nauką zaczyna coraz częściej się rozpraszać. Może to być spowodowane znudzeniem, lub wydarzeniami jakie przydarzyły mu się w ciągu dnia, bądź dnia poprzedniego. Często jest też tak, że dziecko może cierpieć na zespół nadruchliwości psychoruchowej. Wtedy potrzebna jest terapia z psychologiem, oraz ciężka praca rodziców w domu. Poniżej znajdują się propozycje ćwiczeń koncentracji u dzieci.

Pierwszym przykładem jest zabawa z dzieckiem w konkurs np. kto najdłużej wytrzyma wpatrując się w jeden punkt, z czasem dziecko potrafi skupić swą uwagę coraz dłużej, należy go chwalić i nagradzać odpowiednio. Sprawdzoną metodą jest też rysowanie lub kolorowanie mandali. Pozwala to dzieciom się wyciszyć. Rysowanie po śladzie bądź przerysowywanie obrazków i sprawdzenie ile się popełniło przy tym błędów. Uwaga skupiona jest wtedy na zapamiętanych szczegółach. Również ćwiczenia relaksacyjne typu słuchanie relaksacyjnej muzyki i wyobrażanie sobie wówczas łąki, morza lub innych dla dzieci przyjemnych rzeczy pozwala na wyciszenie się.

Opracowała mgr Agnieszka Dobrosielska.

"Jeżeli tylko będzie ci wystarczająco zależeć na wyniku, z pewnością go osiągniesz". William James

Powyższe zajęcia są dla dzieci zakwalifikowanych do zespołów pomocy psychologiczno-pedagogicznej.